Przejdź do treści

Niemcy: Praca sezonowa w Niemczech w dobie koronawirusa. Zarobki, prawa pracownicze, rodzaje umów o pracę

03/09/2020 16:20 - AKTUALIZACJA 13/10/2021 09:55
Fot. Pixabay.com/Gerharda Gellingera

Jak naliczana jest pensja pracowników sezonowych w Niemczech? Ile wynoszą aktualne stawki za godzinę pracy? Jak wygląda kwestia ubezpieczenia społecznego? Jakie środki ochronne obowiązują na terenie zakładu i w pomieszczeniach mieszkalnych z powodu pandemii koronawirusa? Autorzy Projektu Uczciwa mobilność (Faire Mobilität), który wspiera mobilnych pracowników ze środkowo- i wschodnioeuropejskich państw UE w egzekwowaniu uczciwych warunków pracy w Niemczech opublikował praktyczny poradnik na temat zasad zatrudniania i wynagradzania pracowników sezonowych w Niemczech. Eksperci wyjaśniają w nim m.in. ile może zarobić osoba zatrudniona przy zbiorach i jak wysoka może być opłata za wyżywienie i zakwaterowanie?

Praca sezonowa w Niemczech w dobie pandemii koronawirusa FAQ za serwisem: Fair-arbeiten.eu

Pochodzisz z kraju Unii Europejskiej (UE) i pracujesz w Niemczech jako pracownik przy zbiorach

Pochodzisz z kraju, który jest członkiem Unii Europejskiej (UE). W kraju pochodzenia jesteś zatrudniony, pracujesz na własny rachunek, jesteś na emeryturze, jesteś studentem lub zajmujesz się gospodarstwem domowym?

Wówczas w Niemczech możesz przepracować 70 dni w roku jako pracownik przy zbiorach w ramach tzw. krótkoterminowego zatrudnienia, gdzie jednocześnie jest się zwolnionym z odprowadzania składek do ubezpieczenie społeczne. Ze względu na kryzys związany z pandemią koronawirusa ten dozwolony czas został wydłużony do 115 dni lub 5 miesięcy. Niemieckie prawo pracy obowiązuje również pracowników przy zbiorach. Do tego zalicza się między innymi prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego lub wypłata jego ekwiwalentu po zakończeniu stosunku pracy, jak również dalsza wypłata wynagrodzenia w przypadku choroby i inne.

  • Jesteś zatrudniony przez pracodawcę z Twojego kraju pochodzenia lub prowadzisz własne gospodarstwo rolne na terenie kraju pochodzenia?Wówczas podczas pracy jako pracownik przy zbiorach jesteś objęty ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym w kraju swojego pochodzenia. Wskazuje na to tzw. zaświadczenie A1, który powinieneś przedłożyć swojemu pracodawcy w Niemczech. O zaświadczenie A1 możesz ubiegać się we właściwym organie przed wyjazdem do Polsci. W zasadzie zaświadczenie A1 można również przedłożyć w późniejszym terminie. Jednak zalecamy złożenie wniosku o wydanie tego zaświadczenia przed wyjazdem i zabranie go ze sobą do Niemiec. Ponadto należy również złożyć wniosek o Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), aby można było bez problemów udać się do lekarza na terenie Niemiec.
  • Jesteś emerytem, studentem lub zajmujesz się gospodarstwem domowym? W takim przypadku, przed rozpoczęciem pracy jako pracownik przy zbiorach, pracodawca w Niemczech musi sprawdzić, czy jesteś objęty systemem ubezpieczeń społecznych w kraju swojego pochodzenia. Jeśli nie jesteś ubezpieczony w kraju pochodzenia, wtedy pracodawca musi Cię ubezpieczyć na terenie Niemczech w zakresie ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. W takim przypadku pracodawca wpłaca część Twojego wynagrodzenia brutto do niemieckiego systemu ubezpieczeń społecznych.

Jeśli natomiast w kraju zamieszkania jesteś objęty ubezpieczeniem społecznym, ale nie posiadasz ważnego ubezpieczenia zdrowotnego, pracodawca w Niemczech może tymczasowo wykupić prywatną polisę ubezpieczeniową dla pracowników przy zbiorach. Jednak to ubezpieczenie zdrowotne nie obejmuje każdej choroby. Pracodawca nie ma prawa potrącać tych kosztów z Twojego wynagrodzenia.

Taką kontrolę pracodawca może przeprowadzić za pomocą kwestionariusza, który można pobrać z poniższej strony internetowej w różnych językach: http://www.svlfg.de/auslaendische-saisonarbeitskraefte.

Jeśli zachorujesz, natychmiast poinformuj o tym pracodawcę i udaj się do lekarza. Lekarz Cię przebada i w przypadku choroby wystawi Ci zaświadczenie o niezdolności do pracy (Krankschreibung), które musisz przedstawić pracodawcy. Zaświadczenie o niezdolności do pracy musi być również przesłane do właściwej kasy chorych.

Pracujesz w tej samej firmie dłużej niż 4 tygodnie? W przypadku zachorowania, wynagrodzenie będzie wypłacane Ci przez okres choroby, maksymalnie do sześci tygodni. Jeśli posiadasz ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech, uzyskasz również prawo do otrzymania zasiłku chorobowego (Krankengeld). Dalsze informacje otrzymasz pod numerem hotline lub w poradni.
Wskazówka:

Masz prawo samodzielnie wybrać sobie lekarza. Przedstaw mu swoją Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) lub dowód posiadania prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. W przeciwnym razie, lekarz może obciążyć Cię kosztami leczenia. Jeśli musisz zapłacić za leczenie bezpośrednio po wizycie, upewnij się, że otrzymałeś rachunek na dokładną kwotę. Aby uzyskać zwrot kosztów leczenia, przedłóż rachunki w swojej ubezpieczalni tuż po powrocie do kraju.

Dla wszystkich pracowników sektora rolniczego w Niemczech obowiązuje ustawowa płaca minimalna w wysokości 9,35 EUR/brutto. Miejsce zamieszkania lub obywatelstwo nie ma znaczenia. Niemiecka płaca minimalna obowiązuje również wtedy, gdy zostałeś oddelegowany do Niemiec przez pracodawcę z kraju ojczystego lub innego kraju do pracy lub gdy przybyłeś do Niemiec do pracy jako osoba prowadząca własną działalność gospodarczą z zaświadczeniem A1 z kraju ojczystego.

Przy zbiorach pracodawcy często ustalają, ile kilogramów owoców lub warzyw pracownik musi zebrać i ile euro za to dostanie. Takie wynagrodzenie akordowe jest dopuszczalne. Niemniej jednak, pracodawca nie może zapłacić Ci mniej niż 9,35 EUR/brutto za godzinę. Jeśli zbierzesz tyle skrzynek na godzinę, że zarobisz więcej niż 9,35 EUR/brutto za godzinę, pracodawca musi zapłacić Ci odpowiednio więcej.

Przykład[1]: Jeśli pracujesz 8 godzin, musisz otrzymać co najmniej (8 godzin x 9,35 EUR) 74,80 EUR/brutto. Ma to również zastosowanie w przypadku wynagrodzenia w systemie  akordowym! Twoje wynagrodzenie godzinowe nie może być niższe niż 9,35 EUR/brutto za godzinę.

WAŻNE
Aby poprawnie obliczyć przysługujące Ci wynagrodzenie, każdego dnia notuj początek, koniec i czas trwania pracy, łącznie z przerwami. Zapisz, co robiłeś i gdzie pracowałeś, a także nazwiska, adresy domowe i numery telefonów komórkowych współpracowników, którzy mogą potwierdzić Twoje notatki. Jeśli to możliwe, rób zdjęcia. Niech brygadzista podpisze Twoją kartę czasu pracy. Jeśli nie jest to możliwe, poproś współpracownika o jej podpisanie, w celu potwierdzenia zapisanych informacji.

Przy wynagrodzeniu akordowym: Zapisz ilość oddanych skrzynek lub ilość zebranych kilogramów, a także godziny spędzone przy ich zbieraniu. Tylko poprzez dokładne spisanie godzin pracy można sprawdzić, czy otrzymana pensja jest prawidłowa.

Tutaj znajduje się przykładowy sposób zapisu czasu pracy.

W Niemczech pracodawca nie musi zawierać z Tobą pisemnej umowy o pracę. Umowa o pracę może być również zawarta z pracodawcą ustnie lub drogą elektroniczną. Pracodawca musi jednak dostarczyć Ci główne warunki pracy na piśmie najpóźniej po upływie miesiąca od rozpoczęcia pracy. Wielu pracodawców tego nie robi, chociaż należy to do ich obowiązków.

Dlatego też zwróć się do pracodawcy o wydanie pisemnej umowy o pracę. Pracodawca nie musi zawrzeć z Tobą umowy w języku, który rozumiesz. Jeśli umowa o pracę jest napisana w języku, który jest dla Ciebie obcy, powiedz pracodawcy, że zwrócisz umowę podpisaną po jej przetłumaczeniu.

Upewnij się, że umowa o pracę została podpisana przez Ciebie i pracodawcę oraz że otrzymałeś podpisaną kopię umowy, którą powinieneś przechowywać w bezpiecznym miejscu.

Zgodnie z prawem, umowa o pracę powinna zawierać:

  • imię i nazwisko oraz adres pracownika i pracodawcy
  • datę rozpoczęcia oraz przewidywany czas trwania stosunku pracy
  • miejsce pracy
  • opis wykonywanej pracy
  • wysokość wynagrodzenia oraz, w niektórych przypadkach, premii i termin ich wypłaty
  • uzgodniony czas pracy
  • ilość dni urlopowych
  • terminy wypowiedzenia stosunku pracy
  • odniesienie do mających zastosowanie układów zbiorowych pracy (Tarifvertrag)

WAŻNE
Aby na wypadek sporu wynikającego z zatrudnienia być dobrze przygotowanym, zrób zdjęcia logo firmy, zdjęcia lokalizacji lub zdjęcia obiektu noclegowego. Rób zdjęcia wszystkich dokumentów, które podpisujesz.

Jest to zapisane w umowie o pracę. Jeśli nie dostałeś umowy o pracę, zapytaj o nią swojego pracodawcę! Prawo stanowi, iż wynagrodzenie musi być wypłacone najpóźniej do końca następnego miesiąca, w którym praca została wykonana. Oznacza to, że musisz otrzymać wynagrodzenie za kwiecień nie później niż 31 maja.

Przy wypłacie wynagrodzenia pracodawca ma obowiązek dostarczyć Ci rozliczenie płacy (Lohnabrechnung). Rozliczenie płacy musi zawierać co najmniej następujące informacje:

  • liczba przepracowanych godzin
  • wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto
  • wysokość potrąceń z tytułu podatku od wynagrodzenia
  • inne potrącenia (na przykład na wyżywienie i zakwaterowanie, zaliczki)
  • kwota do wypłaty (wynagrodzenie netto)

Jeśli uzgodniłeś z pracodawcą, że pełne wynagrodzenie wypłacone będzie Ci dopiero po zakończeniu pracy, to zdecydowanie powinieneś zażądać tygodniowego rozliczenia okresowego za pośrednictwem WhatsApp lub innych komunikatorów i dokładnie notować swój czas pracy.

Jeśli otrzymasz pieniądze z góry, poproś o potwierdzenie wypłaty z podaną dokładną wypłaconą kwotą (napisaną słownie).
NIGDY nie podpisuj niewypełnionych rachunków, pokwitowań czy kartek papieru!

Z reguły średni czas pracy w Niemczech wynosi 8 godzin i może zostać tymczasowo wydłużony do 10 godzin. Pomiędzy dwiema zmianami należy się 11-godzinny odpoczynek.

Z uwagi na kryzys związany z pandemią koronawirusa, Rząd Federalny Niemiec (Deutsche Bundesregierung) wydał tymczasowe rozporządzenie, w którym zdecydował o wydłużeniu czasu pracy i skróceniu okresów odpoczynku. Dotyczy to również branży rolniczej.

Zgodnie z rozporządzeniem:

  • dzienny czas pracy może zostać wydłużony do dwunastu godzin, tym samym

można pracować do 60 godzin tygodniowo (np. 5 dni po 12 godzin dziennie). W wyjątkowych przypadkach tygodniowy czas pracy może zostać przedłużony do powyżej 60 godzin pracy

  • pomiędzy dwiema zmianami, przerwa może zostać skrócona do 9 godzin. Skrócony okres odpoczynku musi jednak zostać zrekompensowany w ciągu 4 tygodni dodatkowymi dniami wolnymi lub poprzez wydłużenie innych okresów odpoczynku do co najmniej 13 godzin każdy
  • praca może być wykonywana w niedziele i święta, jeśli wykonanie jej nie jest możliwe w dni robocze
  • w przypadku pracy w niedziele i święta, zastępcze dni odpoczynku muszą być przyznane w ciągu 8 tygodni, ale nie później niż do 31 lipca 2020

Wstępnie ilość godzin pracy i wynagrodzenie są zależne od tego, co zostało uzgodnione w Twojej umowie o pracę. Jeśli uzgodniono krótsze godziny pracy, to one są obowiązujące. Pracodawca nie może jednostronnie skrócić ani wydłużyć czasu pracy. Musisz na to wyrazić zgodę. Jeśli tego nie zrobisz, pracodawca może przedłożyć Ci wypowiedzenie zmieniające (Änderungskündigung).

Oznacza to, że pracodawca Cię zwalnia, ale jednocześnie oferuje Ci zatrudnienie na innych warunkach. W tym przypadku należy skontaktować się z hotline, związkiem zawodowym bądź poradnią.

Jako czas pracy uznaje się czas, kiedy stoisz już na polu i pracujesz. Przerwy nie są częścią czasu pracy.

Jeśli pracujesz od 6 do 9 godzin, wtedy przysługuje Ci 30-minutowa przerwa, do której masz prawo po upływie maksymalnie 6 godzin pracy.

Jeśli pracujesz dłużej niż 9 godzin, masz prawo do odbycia 45-minutowej przerwy.

Przerw nie zalicza się do czasu pracy i nie są one płatne.

Jednak czas potrzebny na dotarcie do położonych obok siebie miejsc pracy (pól) jest uważany za czas pracy i musi być zapłacony.

Praca w godzinach nadliczbowych może zostać Ci zlecona przez pracodawcę, jeżeli zostało to dokładnie uregulowane w umowie o pracę. Nie można jednak przekroczyć czasu pracy wynoszącego 12 godzin na dobę.

Nadgodziny muszą być normalnie płacone. Rekompensata w postaci dni wolnych od pracy jest możliwa tylko wtedy, gdy zostało to uzgodnione w umowie o pracę.

Wypowiedzenie zawsze musi mieć formę pisemną, tzn. na kartce papieru i musi zostać podpisane przez samego pracodawcę. Jeżeli chcesz złożyć wypowiedzenie, również musisz odręcznie podpisać pismo dla pracodawcy.

Przy składaniu wypowiedzenia należy przestrzegać określonych terminów wypowiedzenia. Jeśli stosunek pracy trwa krócej niż 3 miesiące, może być on bardzo krótki. Z ważnych powodów pracodawca może również rozwiązać stosunek pracy w trybie natychmiastowym.

Nie musisz podpisywać wypowiedzenia umowy o pracę, złożonego Ci przez pracodawcę.

W przypadku otrzymania wypowiedzenia koniecznie skontaktuj się z hotline/poradnią. Być może wypowiedzenie jest nieważne, ponieważ pracodawca popełnił błąd.

Wypowiedzenie ustne, przesłane SMS-em, przez WhatsApp, Viber lub e-mail, z zeskanowanym podpisem lub jego kserokopia są nieważne.

Wypowiedzenie ustne jest zawsze nieważne! Aby zachować swoje prawo do wynagrodzenia, musisz jednak poinformować pracodawcę o tym, że chcesz i możesz kontynuować pracę. Robiąc to, powinieneś mieć przy sobie kolegę będącego Twoim świadkiem lub poinformować pracodawcę za pomocą telefonu komórkowego.

Uwaga
Wypowiedzenie ustne lub wypowiedzenie otrzymane za pośrednictwem wiadomości SMS, WhatsApp, Viber lub e-mail będzie uznane za wiążące, jeśli nie złożysz przeciwko niemu pozwu. Dlatego: Jeśli otrzymałeś pisemne lub ustne wypowiedzenie i chcesz kontynuować pracę, skontaktuj się z hotline lub poradnią!

Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat wypowiedzenia w pracy: https://www.fair-arbeiten.eu/pl/article/204.k%C3%BCndigung.html

Jeśli pracodawca zapewnia Ci wyżywienie i zakwaterowanie oraz potrąca te koszty z Twojej pensji, musi zostać to uwzględnione na to Twoim rozliczeniu płacy (Lohnabrechnung) w zrozumiały dla Ciebie sposób.

Wskazówka
Jeśli pracodawca potrąci z Twojej pensji koszty wyżywienia i zakwaterowania, musi przy tym uwzglęgnić, że zostanie Ci wystarczająca ilość pieniędzy na utrzymanie. Ta minimalna kwota nazywana jest limitem zajęcia (Pfändungsgrenze) i nie może zostać przez pracodawcę przekroczona. Wysokość limitu zajęcia zależy od liczby osób, które masz na utrzymaniu (małżonek/małżonka, dzieci itp.).

Przykład 1: Jesteś osobą samotną i nie masz dzieci. Do dochodu wynoszącego maksymalnie 1.179,99 EUR/netto nic nie może zostać Ci potrącone.

Przykład 2: Jesteś w związku małżeńskim, posiadasz dwójkę dzieci, tak więc musisz utrzymać trzy inne osoby. Do dochodu wynoszącego maksymalnie 2.119,99 EUR/netto nic nie może zostać potrącone z Twojego wynagrodzenia. Tylko jeśli dochód netto jest wyższy od tego limitu, pracodawca może obciążyć Cię kosztami wyżywienia i zakwaterowania.

W roku 2020 od wynagrodzenia za wyżywienie maksymalnie można odliczyć następujące kwoty:

W przeliczeniu na miesiąc: na śniadanie 54,00 EUR, na obiad 102,00 EUR i na kolację 102,00 EUR. Oznacza to, że maksymalna łączna kwota wynosi 258,00 EUR miesięcznie.

W przeliczeniu na dni: na śniadanie 1,80 EUR, na obiad 3,40 EUR i na kolację 3,40 EUR. W rezultacie całkowita stawka dzienna wynosi maksymalnie 8,60 EUR.

Jeśli masz pokój tylko do swojej dyspozycji, wtedy może zostać pobrana Ci opłata za zakwaterowanie wynosząca maksymalnie 235,00 EUR miesięcznie. Jeśli w pokoju znajdują się dwie osoby, może zostać pobrane 141,00 EUR, jeśli są trzy osoby 117,50 EUR, a jeśli są więcej niż trzy osoby 94,00 EUR.

Jeżeli wyżywienia i zakwaterowania nie zapewnia Ci pracodawca, a inne osoby lub firmy, wtedy powinna zostać przedstawiona Ci do podpisu umowa najmu (Mietvertrag) lub umowa świadczenia usług (Dienstleistungsvertrag). Jeśli nie dostaniesz takowej umowy, zapytaj ile będziesz musiał zapłacić za zakwaterowanie i wyżywienie na koniec sezonu.

Jeśli wyżywienie lub zakwaterowanie nie spełniają warunków umowy, zrób im zdjęcia! Można je wykorzystać jako dowód w przypadku sporu.

Z powodu koronawirusa Rząd Federalny Niemiec (Bundesregierung) wprowadził surowe przepisy, które muszą zostać wdrożone przez pracodawców w branży rolniczej. Przepisy te mają na celu ochronę pracowników przed zarażeniem się wirusem – w podróży, w mieszkaniu, w pracy i podczas spożywania posiłków w mieszkaniu.

Za wdrożenie przepisów odpowiedzialne są poszczególne kraje związkowe.

Aby uzyskać więcej informacji na temat przepisów obowiązujących w danym regionie, należy skontaktować się z właściwym Urzędem ds. Zdrowia (Gesundheitsamt). Dane kontaktowe można znajdują się na stronie internetowej Instytutu Roberta Kocha: https://tools.rki.de/plztool.

We wszystkich innych kwestiach stosuje się ogólne środki ochrony przed koronawirusem.

https://www.svlfg.de/corona-saisonarbeit

Wszelki sprzęt roboczy i środki ochrony osobistej muszą zostać zapewnione przez pracodawcę bezpłatnie. Obejmuje to zarówno rękawice robocze, jak i środki ochrony przed słońcem i deszczem. Ponadto musi być zapewniona woda pitna podczas pracy w wysokiej temperaturze.

Kiedy otrzymasz swoje pierwsze miesięczne rozliczenie płacy (Lohnabrechnung), upewnij się, że nic nie zostało potrącone z Twojego wynagrodzenia.

W przypadku zarażenia koronawirusem, niezwłocznie należy powiadomić pracodawcę o swojej niezdolności do pracy i wykazać prawdopodobny czas trwania choroby w formie otrzymanego od lekarza zwolnienia lekarskiego .

Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa, należy poinformować o tym fakcie pracodawcę i współpracowników.

Jeśli zostaniesz objęty kwarantanną, Twój pracodawca nadal przysługuje Ci pełne wynagrodzenie. W tym przypadku pracodawca może otrzymać zwrot poniesionych kosztów od państwa.

Zalecamy: Zostań członkiem związku zawodowego od pierwszego dnia pracy w Niemczech!

Od teraz pracownicy przy zbiorach mogą zostać członkiem Przemysłowego Związku Zawodowego Pracowników Branży Budowlanej, Rolniczej i Środowiskowej – IG Bauen-Agrar-Umwelt (IG BAU), odpowiedzialnego za branżę rolniczą, na okres roku czasu. W tym przypadku członkostwo rozpoczyna się od dnia wpłacenia składki i wygasa po upływie 12 miesięcy, chyba że członkowstwo zostanie przedłużone.

Składka roczna wynosi 145,30 EUR. W przypadku sporu, związek zawodowy będzie Cię wspierał, między innymi, w domaganiu się wynagrodzenia lub podjęciu działań przeciwko nieuzasadnionemu wypowiedzeniu stosunku pracy. Więcej informacji znajdziesz na: https://igbau.de/Jahresmitgliedschaft-fuer-Wanderarbeitende.htm

Jeśli jesteś już członkiem związku zawodowego w swoim kraju, zapytaj właściwy niemiecki związek zawodowy, o to czy Twoje członkostwo zostanie tutaj uznane.

W razie pytań skontaktuj się z infolinią/poradnią.

Źródło: Fair-arbeiten.eu