Dwa słowa, które często oznaczają to samo dla laików: spadek i zapis. Jednak z prawnego punktu widzenia są to dwie zasadniczo różne koncepcje. Jak wskazują eksperci, jedno z nich ma silniejszą pozycję niż te drugie. Przekłada się to na dziedziczenie majątku i długów. Oto różnice między spadkobiercą a zapisobiercą.
Przeczytaj koniecznie: Wniosek o poświadczenie dziedziczenia. Tylko w ten sposób udowodnisz, że jesteś spadkobiercą
Zgodnie z zasadą dziedziczenia ustawowego, majątek spadkodawcy, tj. zmarłego, w pierwszej kolejności przechodzi w całości na jednego lub więcej spadkobierców – wyjaśnia Johannes Hochmuth, prawnik specjalizujący się w prawie spadkowym. „Po śmierci zmarłego spadkobierca natychmiast i bezpośrednio przejmuje wszystkie prawa i obowiązki zmarłego„.
Dziedziczenie ustawowe i zapis
Oznacza to, że spadkobierca przejmuje sytuację prawną zmarłego na zasadzie jeden do jednego. Majątek, konta, udziały w spółkach, ale także zobowiązania i wszystkie stosunki umowne przechodzą na spadkobiercę w chwili śmierci. Zmarły może jednak przenieść poszczególne aktywa, takie jak saldo bankowe lub nieruchomość, na osobę inną niż spadkobierca w drodze rozrządzenia testamentowego, tj. testamentu lub umowy spadkowej.
„Beneficjent, czyli tak zwany zapisobierca, nie jest wówczas następcą prawnym spadkobiercy” – mówi Hochmuth. Może on jednak zażądać od spadkobiercy wydania przedmiotu. Jako zapisobierca ma on jedynie roszczenie wynikające z prawa zobowiązań wobec spadkobiercy o przekazanie przedmiotu zapisu – mówi Ansgar Beckervordersandfort, notariusz i prawnik specjalizujący się w prawie spadkowym.
Różnice między spadkobiercą a zapisobiercą
„Spadkobierca automatycznie otrzymuje wszystko i musi jedynie udowodnić, że spadek rzeczywiście mu się należy” – mówi Beckervordersandfort. Swoją pozycję spadkobiercy może udowodnić za pomocą aktu poświadczenia dziedziczenia lub notarialnie poświadczonego testamentu z zapisem sądu spadku.
Pozycja spadkobiercy może jednak okazać się niekorzystna, jeśli spadkobierców jest kilku. W praktyce takie wspólnoty spadkobierców często okazują się podatne na spory. Zanim poszczególni spadkobiercy będą mogli swobodnie dysponować swoim spadkiem, wspólnota spadkobierców musi najpierw zostać rozbita – mówi Beckervordersandfort. Czytaj dalej poniżej.
„Zaletą zapisobiercy jest to, że może on po prostu dochodzić swoich roszczeń wobec spadkobiercy lub spadkobierców, nie stając się członkiem wspólnoty spadkobierców, która jest podatna na spory” – mówi Beckervordersandfort. W przeciwieństwie do spadkobiercy, zapisobierca nie ma jednak bezpośredniego dostępu do przedmiotów wchodzących w skład spadku i musi najpierw zażądać wydania przedmiotu zapisu.
Czytaj także: Dług spadkowy. W ten sposób uchronisz się przed przejęciem dziedziczonych zobowiązań
Jeżeli spadkobierca lub spadkobiercy nie spełnią tego żądania dobrowolnie, zapisobierca musi pozwać spadkobiercę lub spadkobierców. „Pod tym względem zapisobierca jest w gorszej sytuacji niż jedyny spadkobierca” – mówi Beckervordersandfort. Jeśli spadkobierca nie jest w stanie wypełnić zapisu, ponieważ np. zapisany samochód został zniszczony lub został już sprzedany przez spadkobiercę, zapisobierca może domagać się odszkodowania – wskazuje Hochmuth.
Odpowiedzialność po stronie spadkobierców
„Pod względem ekonomicznym powołanie na spadkobiercę […] niekoniecznie zawsze oznacza lepszą pozycję w porównaniu z zapisem” – mówi Hochmuth. Dzieje się tak dlatego, że majątek, który pozostaje spadkobiercy, może zostać w pełni wykorzystany poprzez ustanowienie wartościowych zapisów. Co więcej, w przeciwieństwie do spadkobiercy, zapisobierca nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek zobowiązania spadkowe. Według Hochmutha, nie ma różnicy z perspektywy podatkowej. „Każdy musi zapłacić podatek od uzyskanego dochodu„.
Aby ułatwić spadkobiercy (spadkobiercom) rozliczenie spadku i zapobiec ewentualnym sporom spadkowym, spadkodawca może również zarządzić wykonanie testamentu. „W tym celu spadkodawca musi wskazać w testamencie wykonawcę testamentu, którego zadaniem będzie wypełnienie zapisu” – wyjaśnia Hochmuth. W takim przypadku to nie spadkobierca przejmuje majątek po śmierci, ale wykonawca testamentu. Spadkobiercy mogą kontaktować się bezpośrednio z nim.
Jak sformułować testament?
Sporządzając testament, spadkodawcy powinni pamiętać, że zgodnie z niemieckim prawem zawsze musi istnieć co najmniej jeden spadkobierca. „Krąg spadkobierców powinien być jak najmniejszy, aby zminimalizować ryzyko konfliktu” – mówi Beckervordersandfort. Jeśli spadkobiercami ma zostać kilka osób, sensowne może być zapisanie im konkretnych przedmiotów lub kwot pieniężnych.
„Ważne jest, aby wybrać jasne sformułowanie” – mówi Beckervordersandfort. Na przykład: „Mój przyjaciel Max Mustermann będzie moim jedynym spadkobiercą. Moja sąsiadka Maximiliane Musterfrau otrzyma w spadku mój samochód VW Golf o numerze rejestracyjnym XY oraz 10.000 euro„.
Czytaj także: Trzy warunki, które musi spełniać testament. W innym wypadku nie będzie ważny
Spadkodawca może również sformułować w testamencie warunki – zarówno dotyczące powołania spadkobiercy, jak i przyznania zapisu. „Wszystkie warunki, które nie są sprzeczne z przyzwoitością publiczną, są dopuszczalne” – mówi Hochmuth. Przykładowo, możliwe jest wyznaczenie spadkobiercy terminu na wykonanie zapisu lub przekazanie mieszkania zapisobiercy. „Jeśli spadkobierca nie spełni tego warunku, traci status spadkobiercy„. Źródło: Merkur.de, PolskiObserwator.de
Artykuł został opublikowany po raz pierwszy w dniu 16 stycznia 2024 roku.