Bezwarunkowy dochód podstawowy w Niemczech: Gorące dyskusje na temat pomocy społecznej w Niemczech przybrały nowy obrót, a pomysł uniwersalnego dochodu podstawowego ponownie pojawia się w debacie publicznej. W momencie, gdy „Bürgergeld” (dochód obywatelski) jest coraz bardziej krytykowany i mówi się nawet o jego zniesieniu, wielu zwraca uwagę na radykalne rozwiązanie: 1 200 euro miesięcznie dla każdego dorosłego – bez warunków, bez biurokracji, bez kontroli. Ale jaki wpływ miałaby taka zmiana na pracowników i społeczeństwo jako całość?
Od pomocy społecznej do bezwarunkowego dochodu podstawowego w Niemczech dla wszystkich
Po wprowadzeniu Bürgergeld przez rządzącą koalicję, reakcje nie kazały na siebie długo czekać.
Dla jednych ta forma wsparcia finansowego jest niezbędna do przetrwania osób w trudnej sytuacji życiowej. Dla innych stanowi zachętę do lenistwa za pieniądze podatników.
Politycy opozycji, tacy jak lider CDU Friedrich Merz, domagają się całkowitego zniesienia obecnego świadczenia i zastąpienia go „Nowym Ubezpieczeniem Podstawowym” – bardziej restrykcyjnym i uzależnionym od spełnienia konkretnych warunków.
W tym kontekście idea uniwersalnego dochodu podstawowego ponownie pojawia się w debacie publicznej. Sabine Werth – założycielka banku żywności Berliner Tafel – oraz Christoph Werner, prezes sieci dm-drogerie markt, uważają, że takie rozwiązanie zapewniłoby większą wolność, stabilność finansową oraz pobudziłoby zaangażowanie społeczne.
Przeczytaj także ► Nowy obowiązek dla wszystkich mieszkańców Niemiec: Oto czym jest Bürgerkonto
Jak zmieniłoby się życie pracowników?
Koncepcja jest prosta, ale radykalna: każdy obywatel otrzymywałby co miesiąc automatycznie stałą kwotę – bez potrzeby udowadniania potrzeby czy spełniania określonych kryteriów. Według badania Instytutu Niemieckiego ds. Badań Ekonomicznych (DIW), optymalna wartość wynosiłaby 1.200 euro dla dorosłych i 600 euro dla dzieci. W teorii ta kwota pokryłaby podstawowe potrzeby i częściowo zastąpiła obecny system pomocy społecznej, zgodnie z Echo24.
A co by się stało z miejscami pracy? Czy ludzie nadal chodziliby do pracy, jeśli otrzymywaliby pieniądze? Prawie cztery lata temu stowarzyszenie „Mein Grundeinkommen” rozpoczęło pierwsze badanie dotyczące efektów bezwarunkowego dochodu podstawowego. Wyniki są teraz dostępne i pokazują, że np. wypłata pomocy społecznej nie prowadzi do porzucania pracy. Wielu wydawałoby pieniądze na studia, wakacje, inni by oszczędzali.
Niemniej jednak, badanie zostało ostro skrytykowane. Instytut Gospodarki Niemieckiej (IW) ocenił je jako nieistotne z powodu niewielkich rozmiarów. Krytycy zwracają również uwagę, że nie odpowiedziano na kluczowe pytanie: jak taki system mógłby być finansowany na poziomie krajowym, bez wywierania ogromnej presji na budżet państwa lub podatników.
Przyszłość pracy: między bezpieczeństwem a odpowiedzialnością
Zwolennicy idei argumentują, że bezwarunkowy dochód podstawowy zapewniłby godność i wolność wyboru, zwłaszcza w erze, gdy automatyzacja zagraża milionom miejsc pracy. Ludzie mogliby łatwiej wybrać naukę, otworzyć działalność gospodarczą lub poświęcić się opiece nad rodziną, bez obawy o utratę środków do życia. Ponadto, zmniejszenie biurokracji w obecnych systemach społecznych mogłoby przynieść znaczne oszczędności.
Z drugiej strony, sceptycy ostrzegają przed możliwymi negatywnymi skutkami: wzrostem inflacji, zniechęceniem do pracy, a w końcu, większą polaryzacją między tymi, którzy wnoszą wkład, a tymi, którzy tylko korzystają. Do czasu podjęcia jasnej decyzji, pozostaje kluczowe pytanie: czy jesteśmy gotowi na społeczeństwo, w którym dochód nie jest już związany z pracą?