Co to jest amaksofobia?: Większość ludzi zaczyna swój dzień w podobny sposób: myją zęby, jedzą śniadanie, ubierają się, wsiadają do samochodu i ruszają, by sprostać wyzwaniom nowego dnia. Jednak dla niektórych osób ten prosty scenariusz jest niemal nieosiągalny – wszystko z powodu amaksofobii, czyli lęku przed prowadzeniem pojazdu. Nie jest to jedynie strach przed samochodem, ruchem drogowym czy innymi kierowcami. To przede wszystkim lęk przed utratą kontroli, przed własnymi emocjami i reakcjami – tłumaczą psychologowie. Mimo wszystko, można ten lęk przezwyciężyć. Kluczem jest siła umysłu oraz odpowiednie podejście. Sprawdźmy, jak to zrobić krok po kroku.
María, 51-letnia kobieta, doskonale wie, o czym mówi psycholog kliniczny i instruktor nauki jazdy z Madrytu. Była doświadczonym kierowcą, mającą za sobą 30 lat za kółkiem, kiedy nagle przeżyła atak paniki na autostradzie. „Musiałam zatrzymać samochód na poboczu, bo nie byłam w stanie dalej prowadzić” – wspomina. Gdy zebrała siły, aby ruszyć ponownie, kobieta jechała bardzo powoli, trzymając się blisko krawędzi drogi – tam czuła się najbezpieczniej. Od tego momentu lęk przed powtórzeniem się podobnej sytuacji był tak silny, że María stopniowo przestała w ogóle prowadzić samochód. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej
Przeczytaj również: Co według psychologii oznacza, gdy ktoś zawsze przychodzi wcześniej na spotkanie?
Co to jest amaksofobia?
Amaksofobia to irracjonalny lęk przed prowadzeniem pojazdu, który może stopniowo przejmować kontrolę nad codziennym życiem. U wielu osób zaczyna się od unikania autostrad i dróg szybkiego ruchu, a ostatecznie prowadzi do całkowitego zaniechania jazdy, nawet w mieście, gdzie samochód jest kluczowym narzędziem w codziennej rutynie.
Zmiana pasa ruchu czy włączenie się do ruchu stają się przeszkodami nie do pokonania. Chociaż teoretycznie można żyć bez prowadzenia samochodu, dla wielu kierowców uzależnienie od innych osób wywołuje ogromną frustrację. Właśnie dlatego decydują się poszukać pomocy. Nie udają się jednak do instruktora nauki jazdy, lecz do psychologa, który pomoże im przezwyciężyć ten paraliżujący lęk. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej
Psycholog Francisco Javier Díaz Calero prowadzi rozmowy ze swoimi pacjentami w trakcie jazdy samochodem, korzystając ze specjalnego pojazdu szkoleniowego wyposażonego w podwójne sterowanie. Dzięki temu może zagwarantować bezpieczeństwo zarówno swoim pacjentom, jak i innym uczestnikom ruchu drogowego, gdy ci mierzą się ze swoim lękiem. W rozmowie z BBC wyjaśnia, że amaksofobia często jest powiązana z ogólnym stanem lękowym, dlatego oprócz pracy nad paniką i umiejętnościami psychomotorycznymi podczas jazdy, ważne są również takie aspekty jak radzeniem sobie ze stresem i poczucie własnej wartości, które odgrywają kluczową i decydującą rolę.
„Ludzie często myślą, że to jakaś błahostka i nie rozumieją, dlaczego tak się dzieje” – tłumaczy psycholog. Nie ma dokładnych danych dotyczących liczby osób cierpiących na amaksofobię, jednak szacuje się, że około 25-30% posiadaczy prawa jazdy doświadcza nerwowości lub strachu związanego z prowadzeniem pojazdu. Objawy mogą wahać się od delikatnego pocenia się aż po całkowitą blokadę, uniemożliwiającą nawet wyprowadzenie samochodu z garażu.
Według Francisco Javiera Díaza Calero u około 7% kierowców ten brak pewności siebie przeradza się w atak paniki, który sprawia, że prowadzenie samochodu staje się całkowicie niemożliwe.
3 typy osób, u których może rozwinąć się amaksofobia
Według psychologów można wyróżnić trzy typy osób, które są szczególnie podatne na rozwój amaksofobii:
- Doświadczeni kierowcy, którzy doświadczają ataku lęku lub paniki podczas prowadzenia samochodu – lęk ten nie zawsze jest związany bezpośrednio z jazdą, lecz wynika z ogólnej sytuacji stresowej. W niektórych przypadkach może to być atak agorafobii, który szczególnie nasila się podczas jazdy po drogach szybkiego ruchu.
- Kierowcy, którzy od początku mieli pewien lęk przed prowadzeniem i nigdy go w pełni nie przezwyciężyli, a z czasem ich obawy się pogłębiły. W tej grupie często znajdują się, na przykład, kobiety po rozwodzie, które, pozostając same, muszą ponownie zasiąść za kierownicą, aby zachować swoją niezależność.
- Osoby, które przeżyły poważny wypadek drogowy, co doprowadziło do rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Każdy z tych przypadków wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego, aby pomóc osobom cierpiącym na amaksofobię pokonać swoje obawy i wrócić za kierownicę. Istnieją terapie psychologiczne, które wykorzystują hipnozę lub wirtualną rzeczywistość do leczenia fobii, ale w przypadku amaksofobii najbardziej skuteczne są techniki ekspozycji. Ponieważ jazda samochodem jest umiejętnością psychomotoryczną, konieczne jest regularne ćwiczenie, ponieważ brak praktyki może pogłębiać problem.
Często strach opiera się na wyobrażeniu, na lęku przed tym, co pacjent uważa, że może się wydarzyć. W terapii stosuje się techniki mające na celu skonfrontowanie tych obaw z rzeczywistością. Celem jest poprawa kontroli emocjonalnej oraz doskonalenie umiejętności prowadzenia pojazdu.
W końcowej fazie terapii pacjenci zaczynają jeździć własnym samochodem. Dla niektórych jednak proces ten może trwać lata, a w skrajnych przypadkach osoby te nigdy nie wracają do prowadzenia pojazdu. Nigdy więcej nie wsiadają za kierownicę.